Veel gerealiseerd dankzij betrokken bewoners
Bewoners speelden een belangrijke rol in het terpen- wierdenproject. In werkgroepen bedachten zij wat nodig was om de karakteristieken van hun terp- of wierdedorp te versterken, en hoe het verhaal van hun dorp aantrekkelijk verteld kan worden. Oscar Borsen en Henri Naaijer, van respectievelijk Landschapsbeheer Friesland en Groningen, begeleidden deze unieke ‘dorpsaanpak’. Zij blikken terug.
Voor zowel Henri als Oscar was de zogeheten dorpsaanpak een sprong in het onbekende. Natuurlijk, bij veel landschapsprojecten zijn bewoners betrokken, maar zo lang en zo intensief was uniek. De vier projectjaren leverden mooie successen en goede lessen voor de toekomst op.
Echte betrokkenheid
Erg te spreken zijn de projectleiders over de ‘echte’ betrokkenheid van bewoners in zowel het Groningse als het Friese. Want hoewel de deelname aan werkgroepen verschilde per dorp, was de betrokkenheid onverminderd groot. Op basis van archeologisch en landschappelijke onderzoek kwamen de werkgroepleden met uiteenlopende ideeën om het dorpskarakter te versterken en het verhaal van hun dorp te vertellen.
“Het besef dat dit gebied vroeger de Randstad van Nederland was, spreekt tot de verbeelding”
Maar waar veel enthousiasme is, ligt ook teleurstelling op de loer. Oscar: “Zo waren sommige ideeën niet uitvoerbaar. Bijvoorbeeld omdat het idee niet binnen de Waddenfonds-scoop viel, of omdat er simpelweg niet genoeg openbare ruimte beschikbaar was.” Ook als meningen sterk verdeeld zijn, is het soms lastig besluiten nemen, weet Henri: “Gegeven van een democratisch proces is dat je niet iedereen tevreden kunt stellen. In zulke gevallen is het goed dat het besluit bij het dorp ligt, daarmee blijft het draagvlak gewaarborgd.”
Lessen voor de toekomst
De projectleiders zien zeker toekomst in de dorpsaanpak. Vooral vanwege de betrokkenheid en het draagvlak die de aanpak genereert, en de enorme bron aan kennis en creativiteit die wordt aangeboord. Maar er zijn ook lessen geleerd. De belangrijkste: “De interactieve periode met bewoners kan beter kort en intensief zijn, dan lang en versnipperd”, zegt Henri. “De spanningsboog van vier jaar was te lang. Dat maakte het soms lastig de schwung van het begin erin te houden. Toch is dat gelukt, wat veel zegt over de drive van de bewoners.”
Trots op maatregelen en bewoners
Terugkijkend zijn Oscar en Henri trots op wat er is neergezet met de bewoners. “We hebben de zes dorpen echt verrijkt op basis van hun historie. Mooi was ook alle aandacht van vooral regionale media. Maar misschien nog wel het grootste winstpunt is de hernieuwde interesse bij bewoners en toeristen. Het besef dat het terpen- en wierdengebied vroeger de Randstad van Nederland was, spreekt echt tot de verbeelding”, besluit Oscar.
Een greep uit uitgevoerde maatregelen:
Groningen
Godlinze:
- App Historisch Godlinze: voert de gebruiker met augmented en virtual reality terug naar het Godlinze van 1919.
- Havengebied heringericht: nieuwe zichtlijnen, een plek om te ontspannen en een informatietafel*.
- Kerkterrein opgeknapt door groenwerk en restauratie van de zerken.
- Groen dorp: geveltuintjes aangelegd en tuinen op de wierde aangepakt.
- Op de begraafplaats zijn historische grafzerken hersteld.
- Ommetje ontwikkeld: met behulp van interactieve kaart in de app kan men het ‘Ommetje van Godlinze’ wandelen.
Warffum:
- Zicht op de oostzijde van de wierde hersteld door groenwerk.
- Kerkterrein opgeknapt door groenwerk.
- Kerkepaden: in nauwe samenspraak met bewoners wordt gekeken hoe deze hun oude patroon kunnen terugkrijgen.*
- Verhoogd bankje: een bankje op de oorspronkelijke hoogte van de wierde.*
Ulrum:
- Herstel Asingapark: het park is nu veel opener en daarmee minder gevoelig voor vandalisme, het voormalige borgterrein heeft zijn historische vormen teruggekregen, de zichtlijn naar de kerk is hersteld en de gracht is weer zichtbaar gemaakt.
- Herstel dierenweide: er is onder andere een ‘kil’ hek vervangen door een mooi houten exemplaar en een talud verflauwd en daarmee diervriendelijker gemaakt.
- Groene straten: er zijn onder meer geveltuintjes aangelegd.
Friesland
Firdgum:
- Het dorp heeft een ‘cultureel kruispunt’ gekregen waar een maximumsnelheid van 30 km/u geldt.
- Het terrein rond de Yeb Hettinga Skoalle is heringericht, daarmee is een nieuw dorpsplein ontstaan.
- ‘Het Terpenpaadje’: een nieuw wandelpad.
- Het ‘stekje’ van Paulien Ploeger: een ontmoetingsplek met een verhaal.
Wijnaldum:
- Terpentour met reliëfmaquette (kunstwerk) en heringericht terrein met veel bijenkruiden.
- Verhoogd zitje langs route.*
- Informatiepaneel met de landschapsgeschiedenis.*
Hallum:
- De vier ‘stekjes’ van Ineke van der Blom vertellen de verhalen van Hallum.
- Herinrichting van de terp: herbouw sociale huurwoningen in lijn met de terpstructuur en herinrichting van de omliggende ruimte.*
- Stinzenplanten op stateterreinen.*
- Geveltuintjes in het beschermd dorpsgezicht*
*In ontwikkeling